Atriyal septal defekt izole anomali olarak tüm doğuştan kalp hastalıklarının %5-10’unda görülür. Kızlarda erkeklere oranla iki kat daha sık görülür.
ASD tipleri(şekil 1);
- Sekundum ASD
- Primum ASD
- Sinüs venozus ASD
- Koroner sinüs ASD
Şekil 1. ASD tipleri, sırası ile soldan sağa, sinus venosuz ASD, sekundum ASD, primum ASD
ASD’si olan süt çocukları ve daha büyük çocuklar genellikle bulgu vermezler. Hastalar genellikle başka nedenlerle doktora gittiklerinde üfürüm duyulması nedeni ile şüphelenilirler. Bu hasta grubu göreceli olarak daha minyon vücut yapısına sahiptirler.
Fizik incelemede doktorlar dinlemekle geniş ve sabit çift S2 duyarlar. Ayrıca 2-3/6 derecelerde sistolik ejeksiyon üfürümü tabloya eşlik eder. Eğer hastalarda soldan sağa şant fazla ise, triküspit kapaktan geçen kan miktarı kapağın alanına göre normalden daha fazla olacağından, göreceli triküspit darlığının üfürümü olan sternum sol alt kenarında middiyastolik rulman duyulabilir. Ancak yukarda söz ettiğimiz ASD’nin klasik dinleme bulguları, ASD üzerinden soldan sağa şant fazla olmadıkça (Qp/QS ≥ 1.5) duyulmayabilir.
EKG ve telekardiyografi, ASD’den şüphelenilen hastalarda, ilk basamak değerlendirme için seçilecek testlerdir. EKG’de görülen (şant fazla ise) tipik bulgular; sağ aks sapması, hafif sağ ventrikül hipertrofisi, V1 de rsR’ paterni ile sağ dal bloğu olarak sıralanabilir. Sinus venozus ASD’si olan hastaların yaklaşık yarısında P aksı 30 dereceden daha azdır.
Telekardiyografide; sağ atriyum ve sağ ventrikülde genişleme ile birlikte kardiyomegali, eğer sol sağ şant fazla ise pulmoner konusta belirginleşme ve pulmoner vaskülaritede artış görülebilir.
ASD’de esas tanı ekokardiyografi ile konulur. İki boyutlu ekokardiyografik inceleme ile defektin tipi, boyutu değerlendirilebilir (Şekil 2). Sağ ventrikül ve sağ atriyumda genişleme, pulmoner arterde dilatasyon belirgin sol sağ şantın bulgusu olarak ekokardiyografide saptanabilir. Renkli Doppler eko ile ASD üzerinden sol sağ şant izlenir. M mod eko ile sağ ventrikül boyutlarında artış ve sağ ventrikül hacim yükünde artma bulgusu olan interventriküler septal hareketlerde paradokslaşma izlenebilir. Transtorasik ekokardiyografi, daha büyük çocuklarda ve adolesanlarda, ve yine fazla kilolu hastalarda atriyal septumu ve dolayısı ile de atriyal septal defekti çok iyi gösteremeyebilir. Bu tip durumlarda transösefajiyal ekokardiyografi (TEE) kullanılabilir.
Şekil 2. Ekokardiyografi ile ASD
ASD’li çoğu çocuk aktif ve şikayeti olmayan çocuklardır. Süt çocukluğu döneminde nadiren konjestif kalp yetersizliği gelişir. Küçük sekundum ASD’lerde takiple kendiliğinden kapanma olduğu saptanmıştır. Ancak geniş defektler tedavi edilmezlerse, 20-30’lu yaşlarda konjestif kalp yetersizliği ve pulmoner hipertansiyon geliştirebilirler. Hastalarda erişkin dönemde atriyal aritmiler görülebilir. Serebrovasküler olay, ASD yoluyla paradoksik embolizasyon sonucu oluşan nadir bir durumdur ve özellikle akılda tutulmalı ve bu konuda dikkatli olunmalıdır. İzole ASD’li hastalarda infektif endokardit profilaksisi gerekmez. Ancak primum ASD var ise profilaksi önerilir.
Konjestif kalp yetersizliği olan süt çocuklarında, yüksek başarı oranı ve defektin kendiliğinden kapanma olasılığı göz önüne alınarak tıbbi tedavi önerilir.
ASD’ler uygun hastalarda artık cerrahi olmayan kapatma yöntemi ile (transkateter kapatma) kapatılmaktadır. Bu yöntem sayesinde kardiyopulmoner bypass’dan ve getirdiği risklerden hasta korunmuş olmaktadır. Yine ağrı ve torakotomi skarının olmaması, bir günden daha az hastanede kalış süresi ve hızlı iyileşme bu tekniğin yararlarındandır. Ancak trankateter ASD kapatma, doktor tarafından transtorasik ve hatta transözefagial ekokardiyografi ile değerlendirilip, bazı özel kriterlere uyan hastalar için deneyimli ellerde yapılmalıdır. Transkateter kapatmaya uygun olmayan hastalarda ASD’ler cerrahi olarak kapatılır.
