• Gebeliğin erken döneminde enfeksiyonlar, ilaç tedavileri ve aşırı alkol alımı
• Gebeliğin ilk 3 ayında annenin rubella enfeksiyonu geçirmesi
• Gebelikte annenin CMV, HSV ve koksakivirus B enfeksiyonları
• Annede gebelikte HIV saptanması
• Annenin gebelikte kullandığı bazı ilaçlar

Amfetamin, antikonvülzanlar (fenitoin gibi), lityum, retinoik asit, valproik asit, progesteron ve ösrojen

• Gebelikte aşırı alkol kullanımı
• Gebelikte sigara içmek (özellikle anne karnında büyüme geriliği yapar)

• Diyabetik anneler (annede şeker hastalığı)

Annenin insülin bağımlı diyabetli olması önemli bir risk etkenidir. Diyabeti olan annelerin bebeklerinde kalp hastalığı sıklığı 5 kat daha fazladır. Gebelikte kan şekerinin yakın denetimi gerekmektedir. Gestasyonel diyabetin doğumsal kalp hastalığı riskini artırmadığı bildirilmektedir.

• Annede bağ dokusu hastalığı olması (lupus gibi )
• Eğer annede DKH’lığı var ise, DKH’ı riski normal populasyondaki %1 civarındaki düzeyden %15’e kadar yükselir.

• Eğer bebek doğum haftasına göre küçükse, bu anne karnında geçirilmiş enfeksiyonları, anne karnında kimyasala maruz kalmayı veya ilaç kullanımını gösterebilir (gebelikte annenin rubella geçirmesi veya annenin aşırı alkol kullanımı)
• Sıklıkla diyabetik annelerin çocuklarında doğum ağırlığı yüksek olabilir ve bu bebeklerde DKH görülme riski daha yüksektir.
• Kalpten çıkan büyük damarların çıkış yerlerinin anormalliği ile ilişkili olan büyük arterlerin transpozisyonu (BAT) olan bebekler sıklıkla daha yüksek bir doğum ağırlığına sahip olarak doğarlar. Bu bebekler siyanotiktirler (mor bebek).

• Kilo alımında yavaşlama, gelişme ve büyüme geriliği
• Siyanoz (morarma)
• Hızlı nefes alıp verme, nefes almada güçlük
• Göz kapaklarında şişlik
• Sık solunum yolu enfeksiyonları geçirilmesi
• Egzersiz intoleransı
• Kalpte üfürüm duyulması
• Göğüs ağrısı
• Bayılma
• Çarpıntı
• Eklem şikayetrleri
• Nörolojik belirtiler

• Aile bireylerinde kalıtsal hastalık olması
• Aile bireylerinde DKH olması

Birinci derece akrabalarında doğumsal kalp hastalığı olan bebeklerde doğumsal kalp hastalığı daha sıktır. Bir araştırmaya göre bir kardeşinde kalp hastalığı olan çocuklarda risk %3.4, anne ya da babasında olanlar için %1.8 bulunmuştur.

• Aile bireylerinden birinde romatizmal ateş geçirme hikayesi
• Ailede hipertansiyon, koroner kalp hastalığı, ateroskleroz, hiperkolesterolemi olması, doğumsal kalp hastalığı için önemlidir.

Doğumsal kalp hastalığı olan bebek ve çocukların erken ve doğru tanı alabilmeleri tedavi planı açısından yaşamsal önem taşır. Bazı kalp hastalıkları için saatler önemlidir. Çocuk kardiyolojisi olan bir merkeze ulaşana kadar geçen süre kimi zaman çocuğun yaşam kalitesini belirleyici en önemli etken olmaktadır.

Doğumsal kalp hastalıkları en sık rastlanılan doğumsal anomaliler olup sıklığı 1000 canlı doğumda yaklaşık 8’dir. Yani her 1000 bebeğin 8’inde yaşamının bir döneminde doğumsal kalp hastalığı saptanmaktadır.

Doğumsal kalp hastalığı dışında anormallik bulunmayan bebeklerin çoğunda altta yatan bir neden bulunamaz. Bilinen nedenler şunlardır:

• Kromozom bozuklukları
• Kalıtsal sendromlar
• Çevresel etkenler
• Genetik nedenler
• Multifaktöriyel nedenler

Ailede bir bebekte doğumsal kalp hastalığı varsa doğacak diğer bebeklerde de hastalığın ortaya çıkma olasılığı kalp hastalıklı çocuğu olmayan bir aileye göre daha fazladır.

Özellikle kalbin sol tarafından sağ tarafına fazla miktarda kan geçişi olan geniş deliklerde (VSD) ya da patent duktus arteriozusta büyüme olumsuz etkilenir, kilo alımı güçleşir. Hipoksi ile birlikte pulmoner kan akımı fazla olan kalp hastalıklarında beslenme bozukluğu daha belirgindir.

Ciddi kalp hastalıkları genellikle doğumdan sonraki ilk birkaç ay içinde belirtilere neden olur. Bazı bebeklerde doğumdan hemen sonra morarma veya düşük kan basıncı görülebilir. Bazı çocuklarda ise solunum sıkıntısı, beslenme güçlükleri veya kilo alamama görülür. Küçük bozukluklar bir belirtiye neden olmayabilir. Çocuklarda saptanan üfürümlerin bir kısmı kalpteki bozukluklara bağlı olabilir.

• Küçük çocuklarda; morarma, sık nefes alıp verme, zorlu solunum, beslenme güçlüğü, kilo almada yetersizlik, terleme, huzursuzluk, halsizlik
• Büyük çocuklarda; eforla yorulma, halsizlik, baş dönmesi, çarpıntı, bayılma

• Bebeğin yaşına uygun miktarda mama alamaması,
• Beslenme süresinin uzaması (normalde bir beslenme yaklaşık 20 dakika sürer),
• Beslenirken yorulma,
• Beslenirken sık nefes alma, terleme, sinirlenme.

Fötal ekokardiyografi ile kalp hastalıklarının çoğu %83-90 doğrulukla gebelikte tanınabilir.

A. Anne ile ilgili durumlar a. Annede diyabetes mellitus olması durumunda bebekte kalp hastalığı ortaya çıkma insidansı %3-7 arasındadır. Kan şekerinin iyi kontrol edilememesi halinde risken yüksektir.
b. Kollajen doku hastalıkları: Annede sistemik lupus eritematozus gibi otoantikor üretimi görülen bir hastalığın olması fötusta ritim sorunlarına neden olabilir.
c. Fenilketonüri: Bebekte kalp hastalığı riski %25-50 arasındadır. Fenilalanin düzeyi yüksek
olan annelerin çocuklarında kalp hastalığı sıklığı normal popülasyonun 10 katıdır.
d. Kan uyuşmazlığı: Fötuste kansızlığa ve kalp yetmezliğine neden olabilir.
e. İleri anne yaşı: 35 yaş üstündeki annelerin bebeklerinde doğumsal bozukluklar daha sıktır (özellikle trizomi 21).
f. Gebelik sırasında kullanılan bazı ilaçlar fötusta organ gelişimini bozabilir.
g. Gebelikte enfeksiyon
h. Daha önce anomalili bebeklerin doğmuş olması B. Fetusla ilgili durumlar
a. Gebelik sırasında yapılan ultrasonografik incelemelerde kalpte anormallikten kuşkulanılması. Kalbin dört-boşluk pozisyonunda anormal görüntü doğumsal kalp hastalığı olasılığını düşündürür.
b. Ultrasonografide kromozom anomalisi düşündüren bir bulgu olması kalbin de ayrıntılı incelenmesini gerektirir.
c. Fötal kalp hızında anormallik
d. Ailede doğumsal kalp hastalığı öyküsü;
Fötal ekokardiyografi 16. haftadan itibaren her gebelik haftasında yapılabilir. İlk inceleme için 18-20. haftaların seçilme nedeni görüntünün daha iyi olması ve anormallik saptandığında gebeliği sonlandırma şansı vermesidir.

Doğumsal kalp hastalıklarının: %46’sına ilk 1 haftaya kadar %88.3’üne 1 yaşına kadar %98.8’ine 4 yaşına kadar tanı konulur.
Tanıların büyük kısmı yalnızca hastanın yakınmalarının dinlenmesi ve muayene ile konulabilir. Çağdaş çocuk kardiyolojisinde ekokardiyografi ile hemen tüm kalp hastalıklarına tanı konulabilmektedir. Doğumsal kalp hastalıklı bebeklerin pek çoğu günümüzde pediatrik kardiyoloji ve kalp cerrahisindeki gelişmelerle tedavi edilebilir hale gelmiştir.
Kalp hastalıklarından ölümler yaşamın ilk haftasındaki ölümlerin yalnız %3-5’lik kısmını tutar. İlk ay içindeki ölümlerin %33’ünden doğumsal kalp hastalıkları sorumludur. Bununla birlikte doğumsal kalphastalıklarının büyük bölümü girişimsel kardiyoloji (balon valvüloplasti, koil ile PDA kapatılması, vb) ve cerrahi yöntemlerle başarı ile tedavi edilebilir.

Doğumsal kalp hastalığının oluşumunda genetik eğilim ve çevresel faktörler sorumlu tutulmaktadır. Kalp gebeliğn ilk 10 haftasında oluşur. Kalp anomalileri bu dönemdeki etkilenmelerin sonucudur. Bazı doğumsal kalp hastalıklarıkromozom anomalileri ile birliktelik gösterir.Bunların en iyi bilineni Down sendromudur. Annenin gebelikte alkol alım ve bazı ilaçların kullanımı doğumsal kalp hastalıgına yol açabilir. Diyabetik annelerin bebeklerinde de doğumsal kalp hastalığı sıklıgı artmıştır.

Hastanın şikayetleri, aile hikayesi, hastanın tıbbi geçmişi, ayrıntılı fizik inceleme ile başlanıp, EKG, telekardiyografi ve ekokardiyografi gibi tetkikler kullanılarak teşhis edilirler. Bazen kalp kateterizasyonu ve anjiyografi yapılması da söz konusudur.

Doğumsal kalp hastalığının klinik belirtileri genellikle şöyledir: Morarma kilo alamama dolayısıyla büyüme geriliği sık alt solunum yolu enfeksiyonları ve yorgunluk.

Doğumsal kalp hastalıgı olan bebekler sık nefes alır. Beslenirken çabuk yorulu . Sık sık alt solunum yolu enfeksiyonu geçirirler. Bazı doğıumsal kalp hastalıgı olan bebeklerin agız etrafında ve parmak uçlarında morarma görülür.

Doğumsal kalp hastalıgı multifaktöriyel kalıtım gösteren hastalıklardan olup tamamen önlenmesi mümkün değildir. Olumsuz etkisi bilinen ilaçların kullanımından ve çevresel zararlı etkenlere maruz kalmaktan korunma kısmen yararlı olabilir. Gebelik döneminde yapılacak fetal ekokardiyografik inceleme erken tanı ve doğum sonrası dönemde erken müdahale olasılığı sağlaması açısından önemlidir. Çocugunda doğumsal kalp hastalığı olan aileler ise yeni doğan bebeklerinin kalbini ekokardiyoğrafi ile kontrol ettirebilir.

Doğumsal kalp hastalıklarının gebelik sırasında tanısı mümkündür. 16-18 gebelik haftasında bebeğin kalbi fetal ekokardiyografik inceleme ile görüntülenebilir.

Ülkemizde nufus ve kaba doğum hızı göz önüne alındıgında her yıl 10.000-12.000 tane dogumsal kalp hastalıklı bebek dünyaya gelmektedir. Ayrıca bir bebekelerinde kalp anomalisi olan aielerde tekrarlama riski%3 tür. Ancak bu oran iki hasta çocuk varsa %10 üç hasta çocuk varsa %25 çıkar. Kendisinde doğumsal kalp hastalıgı olan annelerin de böyle bebeklere sahip olma riski %66 ile %10 civarındadır.

Kalp hastalıklarının cerrahi tedavisi günümüzde yenidoğan döneminde de yapılabilmektedir. Operasyon gereksinimi çocugun hastalıgının ciddiyetine bağlı olarak belirlenir. Günümüzde artık bebegin belirli bir kiloya ulaşması gereksinimini yoktur.

Doğumsal kalp hastalığı olan bebeklerde gelişme geriliği olur. Bu ilk yaşta ön planda kilo alımı güçlüğü ile karşımıza gelir. Erken tedavisi zamanında yapılan bebeklerin büyümeleri hız kazanarak normale döner ve yaşıtlarını yakalarlar.

Doğumsal kalp hastalıklarının önemli kısmını kalpteki delikler ( VSD, ASD ), kapak ve damar darlıkları ( kalpten çıkan aort ve akciğer damarlarının kapaklarındaki darlıklar, kalp içindeki mitral ve triküspit kapak hastalıkları ), PDA dediğimiz bebek doğmadan önce mevcut olup doğumdan sonra kapanması gerekirken bazen hemen kapanmayan damar bağlantısı oluştururken az bir kısmını ise morarma ile giden kompleks doğumsal kalp hastalıkları oluşturur.
Edinsel dediğimiz kalp hastalıkları ise sonradan oluşan kalp hastalıkları olup bunlar enfeksiyon, sistemik hastalıklar ve başka birçok nedene bağlı ortaya çıkarlar. Bu iki grup hastalık dışında, bu iki grup hastalıkla birlikte veya tek başına da oluşabilen ritim bozuklukları dediğimiz ayrı bir hastalık grubu daha vardır.

Annenin gebelikte bazı enfeksiyonları geçirmiş olması ve bazı ilaçların kullanılması, annenin sistemik hastalıklarının olması (diyabet, bağ dokusu hastalığı vs.) risk faktörüdür. Alkol, sigara ve uyuşturucu gibi toksinlere maruz kalan fetüsler daha fazla risk altındadır. Down sendromu ve bazı kromozom bozukluklarına bağlı hastalıklar ileri anne yaşına bağlı olabileceği için gebelikte tarama testlerinin yapılması önemlidir. Edinsel kalp hastalıkları içinde en sık görülenlerden ateşli eklem romatizması beta hemolitik streptokok dediğimiz üst solunum yolunun bir enfeksiyon hastalığına bağlı olarak oluşur ve bu hastaların bir kısmında da kalp kapaklarında hasara neden olur.

• Üfürüm duyulması
• Morarma, morarma nöbeti ve çömelme
• Kilo alamama ve gelişme yetersizliği
• Sık nefes alma, sıkıntılı solunum, göz kapaklarında şişme
• Sık solunum yolu enfeksiyonu
• Göğüs ağrısı
• Egzersizi tolere edememek
• Eklem bulguları
• Nörolojik bulgular
Bu bulgulardan herhangi biri çocuk hekimi tarafından fark edildiği zaman hasta çocuk Kardiyoloji uzmanına gönderilir. Anne ve babalar da kendileri bu bulguları fark ederlerse Kardiyoloji uzmanına başvurabilirler.

Çocuklarda doğumsal kalp hastalıklarının büyük kısmında tedaviye gerek olmadan hastalığın doğal seyri izlenir, hiç tedavi gerekmez. Bazı hastalarda kardiyolojik izleme sırasında bebeğin gelişimini engelleyecek veya ona zarar verecek durumlarda girişim (girişimsel kalp kateterizasyonu yolu ile ameliyatsız tedavi yöntemi) veya kalp ameliyat gerekebilir. Büyük delikler, önemli kapak ve damar darlıkları, önemli kapak hastalıkları girişim ve ameliyat gerektirebilir.
Morarma ile giden kompleks doğumsal hastalıklarda tek operasyon veya değişen zamanlarda aşamalı operasyonlar gerekebilir. Kalp nakli çok seyrek başvurulan bir tedavi olup kalp kasının tamamen bozulduğu hastalıklarda (kardiyomyopati vs.) ve bazı kompleks doğumsal hastalıklarda başvurulan bir tedavidir.

Çocuklarda doğumsal kalp hastalıklarının büyük kısmında tedaviye gerek olmaz, çocuk kardiyoloji uzmanı tarafından klinik muayene, EKG ve EKO ile izlenirken hastalığın doğal seyri sırasında çocuğun gelişimi hiç etkilenmez, büyük kısmında yaşam süresi ve kalitesi normal çocuklar gibidir. Daha az bir kısmında tam tedavi ile normal çocuklar gibi yaşaması sağlanır, sadece olası gelişebilecek durumlar için kardiyoloji takiplerine devam edilir. Bazı daha seyrek olan hastalıklarda tedavi ile yaşam kalitesi düzeltilebilir ancak tamamen normal bir yaşam sürmesi mümkün olmaz, yaşam süresi de hastalığın ve tedavinin tipine göre kısalabilir, nihai yaşam umudu azalabilir.

Anne ve babaların bebeklerin doğumdan sonraki rutin takiplerini düzenli yaptırmaları kalp sağlığı açısından önemlidir çünkü çocuk hekimi belirtileri fark ettiği zaman hastayı çocuk Kardiyoloji uzmanına yönlendirir. Düzenli tıbbi muayene bütün çocuklarda olduğu gibi doğuştan kalp hastalığı olanlarda da önemlidir. Bu kontroller çocuğunuzun gösterdiği gelişmeyi takip etmek için de gereklidir. Bu çocuklar birçok çocukluk çağı hastalıklarını normal çocuklar gibi geçirirler. Ancak kalp hastalığı olanlarda enfeksiyon hastalıklarından korunma, aşıların düzenli yapılması, iyi beslenme ve bakım sağlam bebeklerde olduğundan daha da önemlidir. Aşıları diğer çocuklara önerilen zamanlarda ve dozlarda yapılır. Ancak ek aşılar önerilebilir. Doğuştan kalp hastalığı olan birçok çocuk aktif bir yaşam sürebilir. Çocuğun yapmaktan hoşlanacağı ve kalp sağlığı için gerekli olan egzersizler konusunda uzman kişilerden öneriler alınmalıdır. Bazı özel durumlarda ise çocuğun bazı ağır aktivitelerden kaçınması önerilebilir. Bunların dışında hastalığın cinsine göre bazı hastalığa ait ayrıca dikkat edilecek durumlar olduğunda çocuk Kardiyoloji uzmanı bu önlemler hakkında aileyi bilgilendirecektir

Kalp-damar hastalıklarının temel bileşenleri olan kalp hastalıkları ve felç, gelişmiş ülkelerde ölümlerin ve özürlülüğün en sık görülen sebepleridir. Bu hastalıklar sadece hastaları değil aileleri ve tüm toplumu etkilemektedir. Toplumun bilinçlendirilmesi ve yaşam tarzında yapılacak değişiklikler, bu hastalıkların neden olduğu özürlülüğü azaltmada önemlidir.
Kan kolesterolü ve kan basıncı yüksekliği kalp-damar hastalıkları için en önemli risk faktörleridir. Bu nedenle kan basıncınızı düzenli olarak kontrol ettirilmelidir.
Kan kolesterol düzeyinde %10’ luk bir azalma, kalp damarlarında hastalık riskini %35 azaltabilir. Bazı koruyucu ilaçlar başlanabilir.
Kalp hastalıkları için diğer önemli risk faktörleri ise; şeker hastalığı, sigara kullanımı, fiziksel aktivite eksikliği, yanlış beslenme alışkanlıklarını ve şişmanlıktır.
Ailenizden birine veya size kalp hastalığı ve felç riskini azaltmak için yaşam tarzınız ile ilgili değişiklikler önerildiğinde, bunları uygulamakta zorlanabilirsiniz, ancak yapmanız gerektiğini unutmayınız.

Dengeli ve düzenli beslenin. Gerekirse bir beslenme uzmanından bu konuda öneriler alın.
Aşırı tuz ve yağ tüketmekten kaçının
Sigarayı bırakın
Aşırı kilolu iseniz kilo verin
Fiziksel aktivite düzeyinizi artırın, ancak aktivitelerinizi ve egzersizlerinizi rasgele değil sizin özelliklerinize uygun planlanması gerektiğini unutmayın.
Kan kolesterol düzeyinize dikkat edin
Doktorunuz kalp hastalığınız için ve bu hastalığa bağlı olarak gelişebilecek problemleri azaltmak için size ilaç tedavisi önerebilir.
Doktorunuza ilaçlarınız hakkında soru sormaktan çekinmeyin

İlaçla beraber beslenmenizde dikkat etmeniz gereken noktalar var mı? İlacın olası yan etkileri nelerdir? Mutlaka öğrenin.

İlaçlarını kullanmasına ve tedavisine yardımcı olabilirsiniz.
Yaşam tarzında yapması gereken değişiklikler için destek olun.
Değişiklikleri yavaş yavaş yapın.
Tedavi için uzman kişilerce önerilen egzersizleri birlikte yapın.
Sigarayı bırakması için ona destek olun. Siz de sigara içiyorsanız bırakın. Kalp krizinin belirtilerini öğrenin. Kalp krizi bazen aniden gelişir, ancak genellikle hafif ağrı ve rahatsızlık ile yavaş başlangıç gösterir. Başlıca belirtileri göğüs ağrısı, vücudun üst kısmında diğer bölümlerde rahatsızlık, nefes darlığı, soğuk terleme, bulantıdır.